13. - 15. Aylar

Bebeğim

Bu zamana kadar bebeğiniz yaklaşık 25 cm büyüdü, kilosu 3’e, beyin kitlesi ikiye katlandı ve erişkin beyninin yüzde 60’ına ulaştı. Artık bebek görünümü değişecektir. Vücutta yağ dağılımı değişim gösterir, tombul bebek yüzünün yerini gerçek siması alacaktır, gözünüze zayıflamış gibi görünebilir. Bu yaşlarda büyüme hızı da azaldığı için ve onu cezbeden birçok dış faktör nedeniyle yemeğe ve emmeye ayırdığı zaman da kısalabilir.
Doğum gününü kutlayan her bebek yürümek zorunda değildir. Çevrenizin “Hala yürümüyor mu?” merakına kulak tıkayın. Bebeklerin çoğu 12. aydan sonra yürür, unutmayın. Çoğu da 15 ay civarında başarır bunu. 18. aya kadar yürümemesi de normaldir. Yürümesi için zorlamayın. Onun için çok cazip bir oyuncağı boyu hizasında belli bir mesafeye bırakın. Ona ulaşmak için çabalar, çok uzağa bırakırsanız vazgeçer ve ilgisi dağılır. Poposunun üzerinde ya da emekleyerek hareket özgürlüğü yaşıyorsa, hedefine ulaşmakta sıkıntı yaşamıyorsa yürümek için fazla nedeni de yoktur ayrıca.
Nihayet biberondan kurtulma zamanı gelmiştir. Diş sağlığı açısından uzun süre biberon zararlı olacaktır. Artık bardaktan içebilir, kenarından damlatsa da, giderek bu onun için daha kolay hale gelecektir. Bebekler ve çocuklar tekrara bayılır ve öyle öğrenir.
Aynı öyküyü tekrar tekrar dinlemekten, aynı sayfaları çevirmekten, aynı şekilleri görmekten her defasında mutlu olur. Kitap okumaya bütün çocukluk döneminde olduğu gibi bu süreçte de vakit ayırın, hayatın bir rutini olmaya devam etsin. Tek başına oyun oynayabilir, ama hala en iyi oyun arkadaşı sizsiniz ve her defasında sizden yeni bir şey öğrenmeye devam eder. Şarkılı oyunlar kurun, o da size katılacaktır.
Bebeğiniz bağımsız bir kişilik geliştirmektedir. Önünüzde fikir birliğine varmak zorunda olduğunuz, hatta çoğu zaman ipleri eline geçirmek isteyen yeni bir kişi vardır. Kendi istedikleri ve istemedikleri, bunlar olsun diye dayatmaları başlamıştır. Kendi duyguları vardır, öfkelenir, memnun olur. Hayati boyunca sürecek olan bir yolculuk başlamıştır. Bağımsız hareket eden, kendine güvenen bir birey olurken, empati yapabilen, çevreyi dikkate alan, arkadaşlıklar kuran sosyal bir varlık olmaya giden bir yolculuktur bu… Birçok engebeleri olan bu yolda ilerlerken kimi zaman gizli, kimi zaman görünen yardım eli ve bir itme gücüne ihtiyacı olacaktır. Bunu verecek olan da sizsiniz.
Bu yaşlarda çocuğunuz duygusal dalgalanmalar yaşayacaktır, henüz duygularını kontrol etmeyi bilmez. Duygusal tepkileri hızlı fakat kısa sürelidir. Kızıp ağlarken saniyeler içerisinde gülüp oynamaya başlar. ‘Ben’ ve ‘Benim’ çağıdır. Bu dönemde başkalarıyla ilgilenecek vakitleri pek yoktur. Kendi istekleri, kendi düşünceleri vardır. Bunlar önceliklidir ve olmasında ısrar eder. Onlara nazik davranmak, lütfen ve teşekkür ifadelerini kullanmanız nezaketi öğrenmesi açısından önemlidir, çünkü sizi taklit ederek öğrenmektedir. Soyut kavramları gelişir, karanlıktan korkabilir, önceden tepki vermediği süpürge sesi, kapı zili, karanlık onu korkutabilir. Yabancılara tepkisi artabilir. Ona destek olun, korktuğu şeye karşı normal davranışlarınızı devam ettirin.
Banyo yapmak istemiyorsa banyo değil küvette su oyunları seansları düzenleyin. Başını şampuanlama ve su dökme kısmını atlayabilirsiniz. Elinden tutup karanlık odaya beraber gidin, ışığı yakıp o odada vakit geçirin.
Yaşıtları ile ortak oyun kuramasa da, paylaşımcı olmasa da onlarla bir araya gelmesi arkadaşlık kurmayı, duygularını kontrol etmeyi, ikilemleriyle baş etmeyi, sıra beklemeyi ve nezaketi öğretir. Çocuğunuzun yaşıtlarıyla oyun kurmasını beklemek ondan çok fazla şey istemek olacaktır. Bu aylarda çocuklar bir arada ama tek başlarına takılırlar. Diğer çocukların oyuncaklarla ilişkisini izlerler, birbirlerini gözlerler (paralel oyun). Zaman zaman yolları istemeden kesişir. Bu da sosyalleşme açısından iyidir. Ortak oyun kurmaktan ziyade ‘sıra sende’ oyunu hiyerarşinin ilk temellerini oluşturabilir. Ve nihayet zamanı geldiğinde paylaşmayı da öğrenecektir ama bu 2.5 yaşından sonra olacaktır. Bir araya gelip grup oyunları kurmaları üç yaşını bulacaktır. İlerleyen yaşlarda doktor-hemşire-hasta oyunları onlara başkalarının duyguları olduğu sinyalini verir, anlamayı öğretir. İki yaş civarında çocuklarda duygudaşlık başlar ve yerleşmesi yıllarca sürer.

Bebek Gelişimi

Görme-işitme-konuşma: 5-15 arasında tek sözcük söyleyebilir, söylenenleri tekrar edebilir. Kelimeleri taklit etmeye çabalar.

Kaba motor hareketler: Çoğu artık tek başına yürümeyi başarmıştır fakat yürümemesi de normaldir.

İnce motor hareketler: kitap sayfalarını çevirebilir, kutu içine oyuncakları atıp çıkarabilir, üst üste 2-3 küp koyabilir. Kaşık çatal kullanabilir. Bardaktan su içmek için dudaklarını kıvırabilir ve bardak ağzını dudaklarıyla sarabilir. Su içerken dökmesi normaldir. ‘Harmancık harmancık’ ve ‘tel sarar’ gibi oyunları oynayabilir.

Sosyal davranış: Oyunlarda tek başına takılır ama sosyalleşmesi açısından gruplarla tanıştırılması iyidir. Hayır, lütfen, teşekkür, bravo, aferin gibi duygu yükü sözcüklerin neyi ifade ettiğini anlayabilir. Kendi istekleri için ısrarcıdır, annesini bırakmak istemez, anneye ‘yapışma’ dönemidir.

Beslenme

Bu aylarda sütün beslenmedeki rolü yüzde 50’ye düşmüştür ama hala çok değerlidir. Kendi kendini besleme alışkanlığı için fırsat sunulmalıdır. Öğünlerini diğer aile bireyleriyle sofrada yemesi, sosyal gelişimi ve aileye aidiyet duygusunun gelişmesi açısından önemlidir. Çocuğunuzun menüsünü hazırlarken bu yaş döneminde kolesterol ve diğer yağların büyümesi açısından son derece önemli olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle ilk 3 yıl boyunca yağı azaltılmış gıdalardan uzak durun. Bebeğinizin ağırlığı 10 kiloyu aşmıyorsa, günlük toplam enerjiyi yaklaşık 1000 kalori olarak ayarladığınızda gerisini çocuğa bırakabilirsiniz. Çok fazla kilo alacağı endişesi yaşamanıza gerek yoktur.

Örnek menü 1 (İstediği kadar anne sütü alabilir)

Kahvaltı:

120 ml demir bakımından zengin tahıl
1 tam yumurta ya da 120 ml tam yağlı süt
Tahıl karışımına meyve ilave edilebilir
Dilimlenmiş yarım muz ya da 2-3 adet dilimlenmiş çilek

Ara öğün:

Bir dilim çok tahıllı ekmek, bir ya da iki çorba kaşığı krem peynir veya
Meyve ilave edilmiş tam yağlı yoğurt ya da tam yağlı süt

Öğle yemeği:

1-2 köfte büyüklüğünde kuzu eti ya da balık
120 ml pişmiş yeşil sebze
120 ml tam yağlı süt

Ara öğün:

Bir çay bardağı yoğurt ya da 2-3 çorba kaşığı kadar parçalanmış meyve
120 ml tam yağlı süt

Akşam yemeği:

2 köfte kadar et
1 çay bardağı kadar fırınlanmış ya da buharda pişmiş turuncu ya da sarı sebze (Karotenden zengin, bal kabağı, tatlı patates, patates, havuç gibi)
1 çay bardağı kadar tam yağlı süt

Örnek menü 2 (İstediği kadar anne sütü alabilir)

Kahvaltı:

120 ml tam yağlı süt
1 tam yumurta
1 tatlı kaşığı tereyağı
1 tatlı kaşığı soğuk sıkım keçiboynuzu özü ya da bir adet kabukları soyulmuş hurma
2-3 adet çekirdeği çıkarılmış zeytin
1 ince dilim tam tahıl ekmeği
Birkaç dilim portakal/domates

Öğle yemeği:

2-3 yemek kaşığı kıymalı sebze yemeği
1-2 yemek kaşığı pilav

İkindi:

Bir kase yoğurt
Bir orta boy meyve

Akşam yemeği:

1-2 adet köfte
1 kase çorba

Oyun Aktivite

Bebeğinizin dokuları keşfetmesi ve dokunsal becerilerini geliştirmesi için bir kabın içine sert, yumuşak, ıslak, kuru maddelerden birini doldurun. Bebeğinizin elleri ve ayakları harika birer keşif aracıdır. Yumuşak, sert, kaygan, ıslak, kuru dokulara temas etmesi dokunsal becerilerini geliştirmesini sağlayacaktır. Bardak ve kaşık yardımıyla bu maddeleri doldurabilir, dökebilir. İçine çeşitli nesneler gizleyerek oyunu çeşitlendirebilirsiniz.
Banyo zamanını bebeğinizin hem eğleneceği hem de çeşitli becerilerini geliştirebileceği bir aktiviteye dönüştürebilirsiniz. Renkli süngerleri yuvarlak, kare, üçgen gibi çeşitli şekillerde kesin ve çocuğunuzun süngerleri suya batırıp sıkmaları için teşvik edin. İnce motor becerilerini geliştirmesine destek olacaktır.
Köpükten baloncuklar yapma oyununu bu dönemde de oldukça eğlencelidir. Baloncukları üfleyin ve küçük çocuğunuzu onları patlatmasını sağlayın. Parmaklarını, ellerini kullanabilecekleri gibi ayaklarıyla baloncukları ezebilirler. Bu oyun bebeğinizin dengesini ve el-göz koordinasyonuna destek olacaktır. Baloncukları patlatırken şarkı söyleyebilir ya da alkışlayabilirsiniz.
Herhangi bir kağıdı alın ve çocuğunuz nasıl yırtacağını gösterin ve sonra kağıtları yırtması için onu serbest bırakın. Daha sonra kağıt parçalarını alıp birlikte çöp kutusuna atarak oyuna devam edin. Bu oyun küçük çocuğunuzun ince motor becerileri, el kaslarının güçlenmesi ve el göz koordinasyonunu geliştirmesine destek olacaktır.
Taklit oyunu! Küçük çocuğunuzla karşılıklı oturun ya da birlikte bir aynanın karşısına geçin. Sırayla birbirinizi taklit edin. Birlikte saçmalayın ve bol bol gülün. Beden farkındalığı ve motor planlama becerilerine bu oyunla destek olabilirsiniz.
Oyuncak kovalarını ya da kaplarını su veya kumla doldurup bir yerden bir yere taşımasını sağlayabilirsiniz. Küçük çocuğunuzun market poşetlerini yerleştirilecek dolaba kadar taşıması için izin verebilirsiniz. Boş bir kutuyu doldurup sonrasında o kutuyu taşıyabilir. Çeşitli ağırlıkları deneyimlerken, vücut kasları da güçlenecek ve neden-sonuç ilişkisi becerileri de gelişecektir.
Renkli bloklarla oynamaya devam edin. Bloklarla bir kule veya duvar inşa edin. Ne yaptığınızı açıklayın. “Bir kule yapıyorum, kırmızı mavinin üzerine koyalım, daha yüksek yapalım…” gibi. Yapma işlemi bittikten sonra en eğlenceli kısma geçin: Yıkım ve kahkahalar! El-göz koordinasyonu, ince motor becerileri ve dil becerilerine destek olursunuz.
Toplarla oynamak her dönemde çok eğlencelidir. Renk renk, çeşitli sesler çıkaran toplarla oynamak çocuğunuz için çok eğlenceli olabilir. Topu birbirinize yuvarlayabilir, bir sepetin içine atabilirsiniz. Eğer küçük çocuğunuz ayakta durabiliyor ya da yürüyebiliyorsa, topu öne doğru tekmelemelerine izin verin. Denge, el-göz koordinasyonu ve görsel becerilerini geliştirmeleri için harika bir aktivite olacaktır.
Kevgir ve renkli boru temizleyicilerle oluşturacağınız aktiviteyle iki elini koordine etme ve el-göz koordinasyonu becerilerini geliştirebilirsiniz. Bir elinizle kevgiri tutması, diğer elinizle de boru temizleyicileri deliklerden çıkarmasına teşvik edebilirsiniz.
Küçük çocuğunuza eğlenirken motor becerilerini geliştirebileceği bir engel parkuru oyunu hazırlayın. Ona karton kutular ya da kullanabileceğiniz başka nesnelerle bir tünel oluşturabilirsiniz. Küçük çocuğunuz tünelden geçerken içine yerleştirdiğiniz oyuncakları toplayabilir, sonrasında daha yüksekte bulunan ve ulaşması için ayağa kalkması gerekecek bir sepete bunları atabilir. Oturma, emekleme, ayakta durma, diz çökme, yürüme gibi aktivitelerin dahil olduğu çeşitli şekillerde bu oyunu çeşitlendirebilirsiniz.

Tüm bu aktiviteleri denerken bebeğinizin keyif alıp almadığını gözlemlemeyi unutmayın. Farklı aylardaki aktiviteleri bebeğinizin gelişimine uygunluğuna göre seçip çeşitlendirebilirsiniz.

Bebeğiniz ebeveynleriyle oyunlar oynarken bir yandan da dünyayı keşfedecek ve çeşitli becerileri gelişecektir. Bebeğinizin sahip olduğu en iyi oyun nesnesi daima sizsiniz. En kıymetlisi bebeğinizle birlikte keyifli zaman geçirmenizdir.

Öneriler

Bu ayda bebeğiniz sizin yaptığınız şeyleri yapabilmeyi arzular, sizin gibi konuşmak ister, dudaklarınızı inceleyerek bu işi çözmeye çabalar. Artık kitap okumakta aktif rol alacaktır. Sevdiği ve tercih ettiği kitaplar olabilir, siz kitap okurken bir şekli parmağı ile gösterebilir, o figür ile ilgili doğaçlamalar yapın, yeni şeyler anlatın. Bu onun dil gelişimini, kavrama yeteneğini ve hayal dünyasının gelişmesini sağlayacaktır.
Onunla diyaloglar kurduğunuzda ondan gelen bir sözcüğü yanıt olarak kabul ederek diyaloğu zenginleştirin. Ona alternatifler sunun. “ muz mu yemek istersin, elma mı?” diye sorun, kendince söylediği sözcüğü yanıt kabul edip “peki demek ki muz istiyorsun” diye devam edin.
Bu aylarda bebekler çok meraklıdırlar, her şeyi keşfetmeye çalışırken kendilerine zarar verme riski de artar. Evde kırılacak objeleri uzak tutun, kesici mutfak gereçleri mutlaka kilit altında olmalıdır. Sıcak su, çay, kahve, ocakta pişen yemek ve sıcak olan her şey, fırın kapağı, elektrik prizleri, çekmeceler, ilaçlar çocuğunuz için tehlike kaynağıdır. Ulaşamayacağı yükseklikte ve kilit altında tutulmalıdır. Su dolu küvetler, kovalar, kaygan zeminler çocuklar için tehlikeli olabilir. Koşan çocuğunuzun ayağının altında kayan kilim ve halılar ev yaralanmalarına zemin hazırlar. Çocuklar açısından kuru yemişler yine akciğerlere kaçma riski taşıdığından büyük tehlike arz ederler. Üç hatta beş yaşına kadar çocukların kuru yemişlerden, meyve çekirdeklerinden uzak tutulması gerekir. Yine poşetler bebek için tehlikelidir (güvenli ev ortamı).
Önlem almak ile aşırı koyucu yaklaşımı birbirine karıştırmamak gerekir. Yapmaya çalıştığınız şey çocuğunuzun özgürce keşiflerine devam edebileceği güvenli yaşam alanları oluşturmaktadır. Tehlike anında net “hayır” diyerek kararlı bir tavır sergileyin fakat çocuğunuza karşı çok “hayırcı” olmayın, aksi takdirde “hayır” ı gerçekten hak ettiği durumları öğrenemez. Aşırı koruyucu ve kısıtlayıcı tavırlar çocuğunuzun araştırmacı ruhunun gelişmesini ve kendine güvenen bir birey olmasını önleyecektir.
Çocuğunuza organlarının yerini öğretin, sorun gösterince “bravo, evet onlar senin gözlerin” diyerek takdir edin.
Bu yaşta eline kağıt, kalem ve renkli boyalar verin, şekil çizemese de karalama yapmak hoşuna gidecek, kalemle uğraşmak el becerilerinin gelişmesini sağlayacaktır.
Ev işlerinde size yardımcı olmasına izin verin, basit emirleri yerine getirebilir. Size yardım ederken bir şeyleri başarmanın hazzını yaşar.

13. - 15. Aylar

Bebeğim

Bebek Gelişimi

Beslenme

Oyun Aktivite

Öneriler

Hızlı Menü

Kütüphane

İletişim